بررسی شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه ارقام کلزا (brassica napus l.) با استفاده از آزمون های بنیه بذر

به منظور ارزیابی تأثیر تنش سرمایی و پیری تسریع شده بر شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه پنج رقم کلزای hyola330، hyola401، hyola420، syn-3 و pr401/15e، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه اجرا شد. نتایج حاصل مشخص ساخت که ارقام از لحاظ درصد جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، سرعت جوانه زنی و طول گیاهچه در شرایط جوانه زنی استاندارد، سرما و پیری تسریع شده دارای اختلاف معنی داری با یکدیگر بودند و ارقام hyola401، pr401/15e و syn-3 درآزمایش جوانه زنی استاندارد، رقم hyola401 در آزمون سرما و دو رقم pr401/15e و syn-3 در آزمون پیری تسریع شده دارای حداکثر درصد جوانه زنی بودند. همچنین رقم hyola420 در هر سه آزمون از کمترین درصد جوانه زنی برخوردار بود. عکس العمل ارقام از لحاظ طول گیاهچه، شاخص بنیه بذر و سرعت جوانه زنی در آزمون های مختلف متفاوت بود، به طوری که در آزمون جوانه زنی استاندارد و پیری تسریع شده رقم pr401/15e و در آزمون سرما رقم syn-3 دارای بیشترین طول گیاهچه بودند. همچنین رقم pr401/15e در آزمون جوانه زنی استاندارد، ارقام syn-3 و hyola401 در آزمون سرما و ارقام hyola401 و pr401/15e در آزمون پیری تسریع شده دارای بیشترین شاخص بنیه بذر بودند. از نظر سرعت جوانه زنی نیز رقم pr401/15e در آزمون جوانه زنی استاندارد، رقم hyola401 در آزمون سرما و رقم syn-3 در آزمون پیری تسریع شده دارای بیشترین میزان بودند. به طور کلی، ارزیابی شاخص های جوانه زنی ارقام کلزا نشان داد که بذرهایی که دارای بنیه قوی بودند کمتر تحت تأثیر سرما و پیری تسریع شده قرار گرفتند و اختلاف بین شاخص های جوانه زنی این بذرها تحت شرایط عادی و تنش ناچیز بود و هر چه بنیه بذر ضعیف تر باشد، نسبت به این تنش ها حساس تر و این اختلاف ها بیشتر بود. علاوه بر این مشخص شد که بین شرایط پیری تسریع شده و سرما، پیری تسریع شده تأثیر منفی شدیدتری بر کاهش بنیه بذرهای کلزا دارد. این نتیجه نشان داد که بذرهای کلزا در دماهای بالا، سریع تر از دماهای پایین کیفیت خود را از دست می دهند، به طوری که چنانچه بذرها در شرایط نا مناسب انبار (دما و رطوبت بالا) ذخیره شوند، قوه نامیه و بنیه بذر ارقام شدیداً کاهش می یابد. بنابراین جهت نگهداری بذرهای کلزا برای کشت در سال بعد، دقت در شرایط نگهداری بذر بسیار مهم و حساس می باشد.